✔️درخت واق واق در زمانه من کدام درخت است؟🔻
🖊سهند ایرانمهر

اسطوره یا تعبیری اساطیری می تواند در هر عصر زمانه ای معنی مقتضی آن زمانه را بدهد. مدتی است در این اندیشه ام که در زمانه پرهیاهوی من که از درخت بدسیمای زردنامه ها، شبکه ها و تریبون ها و شبکه های اجتماعی، سخن های نژند و آلوده براحتی در هوا پراکنده اند و طعم تلخ میوه ذهن و زبان برخی آدمیان، چهره ها را دژم کرده ، اسطوره درخت “واق واق” که از شاهنامه تا نزهه القلوب و از “عجائب دوک دوبری” تا “تونگ تیان” آمده، چه معنایی می تواند بدهد؟ گزاره ها ی پاسخی که در پی این پرسشم در ذهنم نقش بسته را بی هیچ توضیحی در اینجا می آورم:

🔘 عبدالحسن بن احمد اصفهانی در کتاب مصور “البلهان” می گوید: درخت واق واق درختی باشد که از ان سرهای آدمیان روید و چون باد در ان پیچد از دهان اینان صدای واق واق آید. و دیوان زیر این درخت سرخوش باشند.
🔘 واق واق ، جزیره ای در اقیانوس جنوبی است (نزهةالقلوب ). و گویند در آنجا [ واق ] کوهی است معدن طلا و نقره و بوزینگان در آنجا بسیار باشدو آن را واق واق و وقواق هم می گویند. (برهان قاطع)
🔘 واق واق درختی است که بامداد بهارش می باشد و شبانگاه خزان می کند برگهاش بر صورت مردم باشد چون روز پیش آید برگهاش در آشوب افتد، چون شب آید فروریزد.میوه ای دارد چون روی مردم و چون این بار برسد یعنی پخته گردد چند بار آوازی دهد چون واق واق و سپس از درخت باز شود . (نخبة الدهر فی عجایب البر و البحر) :
🔘 ز گیلی سپرها به پهنا فزون
بَر هر یکی چون سَر مردمان
برو چشم و بینیّ و گوش و دهان
چو ناگه وزیدی یکی باد تیز
از این بیشه برخاستی رستخیز
سَرِ شاخ ها سوی ساق آمدی
وزآن هر سری واق واق آمدی
اسدی توسی

🔘- در قرآن هم به درختی اشاره شده است که شباهت بسیار به واق واق دارد:
زَقّوم نام درختی است که به گفته قرآن در قعر آتش جهنم رشد می‌کند. بر این درخت میوه‌ای می‌روید که غذای جهنمیان است. در سه جای قرآن و به طور مشخص در آیه ۶۲ سوره الصافات، در آیه ۴۳ سوره الدخان و آیه ۵۲ سوره الواقعه، از کلمه زقوم یا درخت زقوم استفاده شده است. میوه های این درخت به شکل سرهای شیاطین می باشند که دوزخیان از آن ها می خورند و در دل آن ها همچون فلز گداخته قلیان می کند و در پی آن آب جوش می نوشند.
أَذَلِکَ خَیْرٌ نُّزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِّلظَّالِمِينَ إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِى أَصْلِ الْجَحِيمِ. «سوره صافات آیات ۶۲ تا ۶۴»
آيا آن (نعمت‌هاى بهشتى) براى پذيرايى بهتر است يا درخت زقوم؟ همانا ما درخت زقوم را وسيله شكنجه و درد و رنج ستمگران(كافران) قرار داده‌ايم. همانا اين درخت از عمق دوزخ می رويد.

📌حالا که هرکدام از ما تصویر خودمان را ( که ممکن است حتا شباهتی به معنی ابتدایی واق واق نداشته باشد) از معنی امروز”درخت واق واق “ داریم شاید این جملات پایین، معنی روشن تری برای مان داشته باشد:
1- ای بسا کلمه که به صاحب خود گوید: از من بگذر!
بصائر الذخائر- علی بن عباس توحیدی
2- زبان‌بریده به کنجی نشسته صُمٌّ بُكْمٌ
به از کسی که نباشد زبانش اندر حُکم
سعدی
یا
دلایل قوی باید و معنوی
نه رگهای گردن به حجت قوی
3- آیین بوشیدو(سلوک و مرام جنگاوران سامورایی):
مبارز در هر حالی -از جمله در زمان نبرد- نسبت به دیگران مودب است.

#واق_واق #ادبیات #اسطوره #متن #ادبی #زبان
telegram.me/sahandiranmehr